ارزیابی ریسک
با نقش مشاوره ارزیابی ریسک آشنا شویم :
انسانها همواره درمحیط کار و زندگی مواجه با انواع خطرات میباشند ، در خیلی از مواقع میتوان از خطرات فاصله گرفت و آنها را حذف و یا کاهش داد ، اما عالیا” با
رشد تکنولوژی و افزایش روزافزون وسایل نقلیه ، شاهد گسترش تعداد و شدت حواذث خطرناک می باشیم که متاسفانه قابل جلوگیری و حذف نیستند . به لحاظ آماری این وقایع
و حوادث زیان بار قابل پیش بینی و پیشگیری میباشد . حوادث دراصل دارای دو منشاء هستند ، حوادث با منشاء طبیعی و حوادث غیر طبیعی .
1-حوادث طبیعی ، سالانه جان هزاران انسان را گرفته و خسارات مالی فراوانی را به جوامع انسانی وارد مینماید . نتایج زیانبار این حوادث با مدیریت صحیح دولت های
مختلف دنیا روبه کاهش نهاده اما امکان حذف کامل آنها وجود ندارد مثلا طوفانها و گردبادهای شدید – سونامی – زلزله – سیل – صاعقه و آتش سوزی جنگل ها و ازجمله
مواردی است که هرساله در دنیا مشاهده می شوند . دراین مبحث متخصصان رشته مدیریت بحران به فعالیت پرداخته و اقدامات ارزشمندی را ارائه مینمایند .
2- حوادث غیر طبیعی ؛ این حوادث با دو منشاء : الف ) خطای انسانی ب) تکنولوژی
الف ) حوادث با منشائ خطای انسانی : این حوادث ناشی از اشتباه – قصور – تقصیر یا عمد انسانها می باشد ، در واقع انسانها در بروز این حوادث بطور خواسته و یا
ناخواسته مشارکت دارند . آن حوادثی که انسانی عامل بوجود آوردن آن میباشند ، براثر بیماریهای روحی و روانی و یا عداوت و دشمنی و فقدان مهارت و آموزش لازم بوقوع
می پیوندند ، این گونه حوادث چنانچه بعلت کینه ورزی و دشمنی ایجاد شوند ازجمله مصادیق جرم و جنبه کیفری دارد اما چنانچه براثر قصور – سهل انگاری غیرعمدی بوقوع
بپیوندند دراین صورت از مصادیق شبه جرم و جنبه حقوقی دارد ، درمورد اول فرد یا افراد مرتکب میبایست علاوه بر جبران زیان وارده به تحمل کیفر قانونی تعیین شده
بپردازند ، اما درمورد دوم فرد یا افراد مرتکب این اعمال می بایست به جبران زیان وارده اقدام نمایند .
فعالیت ارزیابی ریسک چیست ؟ در ارزیابی خطرات ، مدیران صنعتی ابتدا مبادرت به شناسایی خطرات موجود درمحیط کار خود مینمایند و سپس با شناسایی خطرات محیط کار
طی برنامه ریزی و اجرای فعالیت های حفاظت صنعتی نسبت به حذف یا تا حد مقدور به کاهش ریسک اقدام میشود ، اما همانطوریکه همه میدانیم ، حذف کامل خطرات در عالم
واقع امکانپذیر نیست و لذا با کاهش خطرات ، آن مقدار از خطرات که باقی میماند به ناچار میبایست به شرکتهای بیمه انتقال داده شوند ، درزمان انتقال ، خطرات به
لحاظ کیفی و به لحاظ کمی ( ارزش اموال و محاسبه پولی زیان ) اندازه گیری و ارزشیابی میگردند ، اصولا برای خطرات با بار مالی کم ، مقداری ذخیره مالی در شرکت
ها نگه داری میشوند تا درصورت بروز حادثه به عنوان خسارت پرداخته شوند اما درصورتیکه وقوع حوادث تکرار زیاد داشته باشند و یا از شدت بار مالی بالایی برخوردار
باشند ، راسا نگه داری این خطرات برای شرکت های صنعتی امکانپذیر نیست و ناچارا نگهداری ریسک ها را به شرکت های بیمه یا صندوقهای بیمه گری واگذار میکنند ، پس
در ارزیابی ریسک ابتدا شناسایی خطرات و تحلیل این موضوع که درصورت بوقوع پیوستن یک خطر چه میزان خسارت از لحاظ بار مالی و انسانی به شرکت تحمیل خواهد شد ، صورت
میپذیرد سپس درمورد اینکه این خطرات چگونه حذف یا کاهش یابند برنامه ریزی میشود ، در هر حال برخی از خطرات امکان حذف از محیط کار را دارند و احتمال وقوع برخی
خطرات و حوادث دیگر را میتوان تا حد قابل قبولی کاهش داد اما در زندگی روزمره بسیاری از خطرات قابل حذف شدن نیستند و بوقوع می پیوندند . لذا دراین مرحله با
تقسیم بندی خطرات به خطرات با احتمال پیامدهای متفاوت ( ریسک کم – ریسک متوسط – ریسک درحدبالا )
تقسیم بندی و سپس با توجه به توانایی و قدرت مالی و اجرای حفاظت صنعتی و برنامه ریزی مدیریت ایمنی نسبت به سطح نگه داری این خطرات در شرکت صنعتی یا بنگاه اقتصادی
تصمیم گیری میگردد . پس با توجه به مطالب فوق الذکر ارزیاب خطر(ریسک) شخصی است که بعنوان مشاور با شناسایی خطرات محیط کار به مدیریت کمک مینماید تا نسبت به
حذف و یا کاهش و نیز چگونگی انتقال صحیح و نگه داری خطرات به شرکتهای بیمه تصمیم گیری نمایند .
منظور از حذف ریسک ها چیست ؟
منظور از حذف ریسک ها به این مفهوم است که پس از شناسایی فعالیت ها و تجهیزاتی که خطرناکند و یا از ناحیه آنها خطر بوجود می آید ، می بایست آن فعالیت ها متوقف
و نیز دستگاه ها یا تجهیزات معیوب و خطرساز تعویض گردند و یا اینکه در روش انجام کار تغییراتی داده تا ریسک ها حذف شوند بدین ترتیب از بوقوع پیوستن خطرات جلوگیری
و به مفهوم دیگر خطر موجود حذف میگردد اما در بسیاری از مواقع امکان حذف فعالیت ها و یا تغییر و تعویض تجهیزات وجود ندارد ، دراین صورت مدیریت با کمک مشاورین
ارزیابی ریسک اقدام به کاهش خطرات مینمایند .
منظور از کاهش خطرات چیست ؟ همانطوریکه قبلا توضیح داده شده ، خطرات دارای دو ویژگی بلحاظ بوقوع پیوستن هستند : 1- شدت 2- تواتر یا فراوانی
خطرات که بوقوع می پیوندند دارای سه درجه از شدت هستند : شدت کم – شدت متوسط- شدت بالا و درخصوص فراوانی نیز دارای سه درجه : تواتر کم – تواتر متوسط – تواتر
بالا هستند .
مشاور ارزیاب ریسک با کمک مشاور ایمنی در صدد پایین آوردن میزان شدت خطرات و یا پایین آوردن میزان تواتر خطرات و یا هردو می باشند ، در واقع ارزیاب خطر و مسئول
ایمنی با پیشنهاد و اجرای فعالیت های ایمنی و حفاظت صنعتی که شامل آموزش نیروهای کار ، مدیران و کارگزاران و نیز تغییر در روش های اجرایی و نیز استفاده از وسایل
حفاظت انفرادی و نیز نصب و بکارگیری لوازم و تجهیزات اعلام و اطفاء حریق – دوربین های کنترل – اسپرینکلرها در صدد پیشگیری از وقوع حوادث و یا مقابله با حوادث
برمی آیند ، بدین ترتیب اقدامات کاهشی در کنترل ریسک صورت می پذیرد .
( ریسک پسماند )
منظور از انتقال خطرات چیست ؟ به زبان ساده مدیریت پس از انجام اقدامات کاهش ریسک ، درخصوص خطرهای باقیمانده که درصورت بوقوع پیوستن حیات شرکت صنعتی و بنگاه
اقتصادی را تهدید یا به اضمحلال آن می انجامد نیاز به خرید بیمه نامه های معتبر از شرکت های بیمه دارند . بیمه نامه های معتبر ؟ منظور کدام نوع از بیمه نامه
ها میباشد ؟ در زمان خرید بیمه نامه ، مشتریان می بایست به دونکته اساسی توجه کنند 1- بیمه نامه را از چه شرکت بیمه ای خریداری نمایند 2- بیمه نامه را چگونه
با خطرات محیط کار خود منطبق و خریداری نمایند؟ خرید بیمه نامه در واقع از مهمترین و فنی ترین بخش یک فعالیت مشاور ارزیاب خطر میباشد .
در پاسخ به سئوال اول یعنی بیمه نامه را از چه شرکت بیمه ای خریداری نمایند ؟ باید بگوییم که اصولا شرکتهای بیمه به لحاظ حجم سرمایه – نیروی کارشناسی و متخصص
– رویکرد مدیریتی و نحوه تفکر حاکم بر شرکت بیمه سوابق فنی شرکت بیمه ، رتبه بندی میگردند و این امر موجب شناسایی قدرت مالی و دانش فنی شرکتهای بیمه از سوی
بروکرها ( دلالان بیمه ) و مشتریان بازاربیمه ( بیمه گذاران ) میگردد و لذا در زمان انتقال ریسک باتوجه به رتبه هر شرکت بیمه و درجه اطمینان به آن مشخص و آنگاه
ریسک ها را با توجه به حدتوانگری به آنان واگذار می کنند یا بقول معروف از ایشان بیمه نامه خریداری مینمایند . درکشور ما هنوز رتبه بندی دقیقی از حدتوانگری
شرکتهای بیمه وجود ندارد این امر بعلت اینکه از خصوصی سازی شرکت های بیمه بعداز انقلاب بیشتراز یک دهه نگذشته و تعداد شرکتهای بیمه محدود و از سوی دیگر بازار
بیمه ما نسبت به اقتصاد ملی نیز از حجم مناسبی برخوردار نیست ، اما درگزارش های عملکرد منتشره سالیانه بیمه مرکزی ج .ا.ا سهم بازار شرکتهای بیمه اعلام و از
نظر برخی ویژگیها به رتبه بندی محدود شرکت های بیمه پرداخته می شود اما تاکنون رتبه بندی دقیق و اعلام درجه توانگری این شرکت ها به صورت دقیق صورت نپذیرفته
، اما برای کارشناسان خبره بازار بیمه ، با بهره گیری از تجارب و سوابق مدیران – کارشناسان و صورتهای مالی سالیانه و حجم بازار هر شرکت از مجموع بازار بیمه
کشور نسبتا حد توانگری شرکتهای بیمه شناسایی میشود لذا درزمان انجام معاملات بیمه ای بخصوص زمانیکه قرارداد بیمه با حجم سنگین سرمایه یا تعهد اگر بخواهد به
شرکتهای بیمه انتقال یابد ازسوی کارشناسان ورزیده بازار بیمه مورد ارزیابی قرار گرفته و پس از بررسی عوامل مختلف و مذاکرات مفصل اینگونه ریسک ها به یک شرکت
بیمه یا کنسرسیومی از شرکت های بیمه انتقال می یابد ، پس سئوال مطرح شده در ابتدا این بخش ، سئوالی اساسی است و انتخاب شرکت بیمه برای انعقاد قرارداد از جمله
دقیق ترین بخش از برنامه ریزی خرید بیمه نامه میباشد که میبایست قبل از خرید بیمه نامه بدقت مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد تا مبادا ناخواسته با شرکت
بیمه ای قرارداد منعقد شود که از حدتوانگری مناسب برخوردار نبوده و در زمان بروز حادثه و خسارت احتمالی ، خریدار بیمه را دچار مشکل سازد ؟؟!!
درمورد سئوال دوم : بیمه نامه را چگونه با خطرات محیط کار خود منطبق و خریداری نماییم ؟
اینگونه میباید پاسخ داده شود که اصولا خطرات هر کارخانه با کارخانه دیگر متفاوت است برخی کارخانه هایی که در یک شاخه صنعتی فعالیت مینمایند لذا خرید بیمه نامه
براساس خطرات مختص به آن کارخانه می باید صورت پذیرد و براساس خطرات موجود ، شرایط لازم و مرتبط با آن خطرات در قرارداد بیمه لحاظ شوند ، مشاور ارزیاب ریسک
قبل از خرید بیمه نامه ، شرایط موردنظر را تهیه و به شرکتهای بیمه طرف مذاکره اعلام مینماید بدیهی است دراین مذاکرات علاوه بر کاهش هزینه خرید بیمه نامه ها
درصدد افزایش تعهدات شرکت بیمه درمقابل کارفرمای طرف قرارداد با مشاور میباشد ، کلیه راه ها و توجیهات بیمه گر بطوریکسویه در تفسیر مفاد قرارداد میباید بسته
شود و به این طریق از حقوق بیمه گذاران دفاع گردد . همانطوریکه حفظ سرمایه و توان مالی شرکت های بیمه بعنوان سرمایه های ملی کشورمان مهم است ، حفظ سرمایه و
توان مالی کارخانجات و بنگاههای اقتصادی نیز بعنوان سرمایه های ملی از اهمیت خاص برخوردار است ، لذا سلسله برنامه های مشاور ریسک درجهت حفظ حقوق کارفرمایان
و سرمایه گذاران و سهامداران میباشد .
لازم به تاکید است که مشاور ارزیابی خطر درواقع نه نماینده بیمه است و نه کارگزار بیمه و نه شرکت بیمه بلکه شخصی فنی و کارشناس در امور ریسک ، حقوق و قوانین
بیمه میباشد .
این اشخاص که متاسفانه در کشور ما تعداد محدودی از افراد را تشکیل میدهند ازجمله کارشناسانی میباشندکه در پیشبرد موثر فعالیت خود با اشخاص با تخصص های مختلف
همکاری مینمایند ، استفاده از دانش و تجربه این اشخاص می تواند در حفظ حقوق و منافع کارخانجات صنعتی بسیار کارساز و موثر واقع گردد .
مشاور ارزیاب ریسک :حمیدرضا حاجی اشرفی
دیدگاهتان را بنویسید