تجارب چهار کشور در صندوق بیمه زلزله چگونه است؟
تجارب چهار کشور در صندوق بیمه زلزله چگونه است؟
لزوم تشكيل صندوق بيمه حوادث طبيعي میتواند کمککننده و راهگشای مشکلات ناشی از فجایع طبیعی و علیالخصوص زلزله باشد و زمینهساز مشارکت و تعامل صنعت بیمه و دولت را فراهم آورد:
ریسک نیوز: قرار گرفتن ایران بر روی یکی از دو کمربند زلزلهخیز جهان موسوم به آلپا آن را در زمره یکی از مناطق پر ریسک درزمینهٔ وقوع فجایع طبیعی و زلزلههای شدید قرار داده است و تلفات سنگین زلزلههای به وقوع پیوسته دلیلی بر این مدعاست.
این حادثه ناخدا گاه یاد زلزله خونبار 1369 در شمال کشور را تداعی میکند زلزلهای که باقدرتی نزدیک به هفت و سهدهم در مقیاس ریشتر یکی از سنگینترین فجایع زلزله در قرن اخیر برای کشور عزیزمان بوده است و نیز اذهان را به یاد زلزله شش و ششدهم ریشتری دیماه سال 1382 در بم میاندازد که بیش از پنجاههزار نفر تلفات به همراه داشت و قریب به 90 درصد سازههای شهر بم را تخریب نمود زلزله ازگلِ جدا از تلفات جانی شدید برای مردم عزیزمان موجب اختلال وضعیت مالی و معیشتی بازماندگان نیز شده گرچه.
وسعت و شدت زلزله یکشنبهشب گذشته که منجر به تخریب صددرصدی 12 هزار واحد مسکونی و جان باختن بیش از 400 نفر و مصدومیت بیش از 7300 نفر در ایران شد بار دیگر اذهان را به این سؤال مشغول کرد که در مقابله با فاجعه زلزله تا چه حد ایمن هستیم. سوالی که اینجا مطرح است صنعت بیمه ایران تا چه حد در مواجهه با این خطرات بهصورت کارا وموثر عمل کرده است؟
با نگاهی به سوابق متوجه خواهیم شد که با نگاه به تلاشهای گسترده در این زمینه توسط شرکتهای بیمه بااینحال شرکتهای بیمه تمایل زیادی به پوشش ریسکهای فجایعی مانند زلزله را نداشته باشند دراینبین شاید عدم مشارکت شرکتهای بیمه نیز در قبول چنین ریسک بیدلیل نباشد زیرا که آنها مطالعاتی در خصوص تجربه کشورهای دیگر رادارند برای نمونه باوجود زلزلههای بسیار سنگین در کشوری مانند ژاپن بیمه گران ژاپن مشارکت بسیار فعال در ارائه پوششهای زلزله دارند؛ که وجود سازوکار مناسب و ارزیابی ریسک مؤثر ونیز هماهنگ بودن کلیه بخشها با همدیگر در کاهش فجایعی بهمانند زلزله در کشور ژاپن نقش داشته و موجب سودآوری ورشد صنعت بیمه و نیز عدم هدر رفتن سرمایههای مالی و جانی ژاپن گردیده.
شاید با طرح این سؤال که چگونه است درکشور زلزلهخیزی مانند ژاپن زلزلههای بالای 8 ریشتر تلفات چندانی نداشته اما در کشورهایی دیگر بخصوص مناطق خاورمیانه خفیف ترین لرزهها نیز فجایع سنگین به بار می آورد؟ باید گفت مهمترین عامل وجود سازههای مستحکم و مقاومت بالای بناهای کشوری مانند ژاپن است با جرات می توان گفت عکس همین قضیه یکی از عوامل مؤثر در بالا رفتن تلفات وضعیت نامناسب ساختمانسازی در کشوری نظیر ایران است. عدم نظارت صحیح در شکلگیری شهرها بر روی گسلها و آسیبپذیری آنها همواره یکی از معضلات و هموار کننده فاجعه زیانبار زلزله در ایران بوده است و متاسفانه باید گفت که خیلی از بناهای احداثشده مقاومت لازم را در این خصوص ندارند. گهها دیدهشده که مصالح کاربردی در بنا نیز از کیفیت بالایی برخوردار نبوده و یا عمر بنا بسیار زیاد و در معرض فرسودگی قرار داشته. علاوه براین خیلی از ساختمانهای بناشده در مناطق روستایی نیز استحکامات اولیه را نداشته و در برابر کوچکترین حادثه ضعیف هستند تلفاتی که در ازگله و ورزقان شاهد بودیم گویای این مدعاست…
به نظر میرسد اگر آییننامه استاندار 2800 زلزله به طور کامل رعایت گردد شاید بسیاری از تلفات را شاهد نباشیم. با این وجود شاید بتوان حق را به شرکتهای بیمه در احتیاط نمودن در خصوص پذیرش ریسکهای فجایعی مانند زلزله را داد. اگرچه همپای این احتیاط نیز اهمال و عدم اخذ پوشش بیمه ای بهمانند آتشسوزی و اخذ خطرات تبعی مانند زلزله توسط مردم حتی باوجود محدودیت آن نیز مزیت برعلت است. متاسفانه دراینباره عوامل زیادی اثرگذار بوده که شاید بتوان به این نکته توجه کرد که بیمه در کشور ایران هنوز به عنوان یک کالای لوکس شناختهشده است و بسیاری از مردم تمایل زیادی به خرید آن ندارند و یا شاید هنوز درک صحیحی از حادثه و از ماهیت پوشش بیمه نداشته باشند. برای درک بهتر این موضوع باید به شاخص ضریب نفوذ بیمه اشاره کرد که به عنوان یکی از شاخصهای رفاه اجتماعی ونشان دهنده رشد وپیشرفت در اقتصاد یک کشور توسعهیافته همیشه نقش مهمی را ایفا نموده؛ اما این شاخص تا چه حد در کشور ما رشد داشته؟
اگرچه باوجود تلاشهای گسترده ضریب نفوذ بیمه در سال جاری به 2.1 درصد افزایشیافته اما در این میان باید گفت بیمه ای بهمانند آتشسوزی پایین ترین نفوذ را در میان پوشش بیمه ای مردم ایران دارد پوششی که خطرات تبعی آن مانند زلزله با خرید کلوزهای مربوط به آن میتواند نقش مهمی را ایفا نماید. با این وجود شاهدیم که بسیاری از منازل مسکونی و واحدهای تجاری در اخذ این پوشش برای پوشش ریسکهایشان علیرغم ارزان بودن آن کوتاهی میکنند. علی ایحال آیا حتی در صورت اخذ این پوشش توسط مردم این پوشش به تنهایی کافی خواهد بود؟ در پاسخ باید گفت این پوشش فوقالعاده میتواند راهگشا و موثر باشد اگر صندوقی در این میان باشد که تنظیمکننده و پشتیبان و نیز تکمیلکننده عملیات بیمه گری فجایعی مانند زلزله درایران باشد واین امر تعامل و مشارکت شرکتهای بیمه و علیالخصوص بیمه اتکایی و دولت را میطلبد همچنان که در کشورهایی که تجارب مشابه درزمینهٔ فجایعی مانند زلزله را داشته اند صنعت بیمه به تنهایی بار این فاجعه را متحمل نبوده در اینجا به چند نمونه از موفق ترین سازمانهای تشکیلشده درزمینهٔ زلزله اشاره میگردد:
سازمان زلزله کالیفرنیا:
این سازمان در سال 1996 و در جهت کاهش فشار بر بیمه های خصوصی تاسیس شد زیرا که در کالیفرنیا تمام شرکتهای بیمه موظف به ارائه بیمه زلزله برای واحدهای مسکونی بوده ودر این زمینه اجبار شدید وجود دارد. ویژگی بارز این سازمان تامین مالی آن است که بهصورت خصوصی است اگرچه این سازمان عمومی اداره می شود اما دولت ایالتی تضمینی در این باره ندارد علی ایحال این سازمان توانسته همکاری گستردهای با صنعت بیمه در کالیفرنیا داشته و راهگشای مشکلات ناشی از فاجعه زلزله باشد.
کمیسیون زلزله نیوزلند
این کمیسیون عرضهکننده اصلی بیمه فاجعه به مالکین منازل مسکونی است. ویژگی بارز این صندوق آنست که دولت تمامی تعهدات آن را تضمین میکند مکانیسم آنهم به این طریق است که کلیه کسانی که اقدام به خرید یک بیمه نامه آتشسوزی از یک شرکت بیمه مینمایند به طور خودکار تحت پوشش بیمه زلزله کمیسیون نیوزلند خواهند بود؛ که حق بیمه این پوشش نیز به هزینه بیمه آتشسوزی اضافه و شرکت بیمه آن را به کمیسیون زلزله منتقل مینماید. از ویژگیهای بارز این صندوق کارای واثر بخشی فوقالعاده آن بوده ونقش بارزی را در سازماندهی بیمه اتکایی ایفا نموده ویژگی دیگر نیز حمایت و تامین مالی از پژوهشهای مرتبط با فجایع طبیعی و علیالخصوص زلزله بوده است.
بیمه اتکایی زلزله ژاپن
شاید تواتر فراوان زلزله در ژاپن مسئولین این کشور را زودتر به فکر ایجاد پوشش کاملتری انداخت یعنی در سال 1966 و در زمانی که قانون بیمه زلزله در ژاپن در حال تشکیل و تصویب بود 20 شرکت بیمه غیر زندگی ژاپن تصمیم به تشکیل بیمه اتکایی ژاپن گرفتند وبا مشارکت همین 20 شرکت بیمه شرکت بیمه اتکایی زلزله ژاپن تاسیس گردید. نکته بارز در مورد این شرکت فروش بیمه نامههای زلزله با فرانشیز بالا توسط بیمه گران ژاپنی است واین بیمه گران 100 درصد ریسک را نزد این شرکت بیمه ژاپنی بیمه مینمایند. باوجود چنین عملیاتی شرکت مذکور نیز مبادرت به واگذار نمودن قسمتی از ریسک موجود به بازار بیمه اتکایی خصوصی و دولت میکنند. همچنین دیگر این شرکت پشتیبانی دولت ژاپن از آن درزمینهٔ حفظ توانگری مالی آن است.
صندوق بیمه فاجعه ترکیه
کشور ترکیه نیز بهمانند ایران بر روی کمربند زلزله است، شاید تا قبل از زلزله سال 1999 مرمره فکر تاسیس چنین صندوقی در ترکیه زیاد جد گرفته نمی شد. فاجعه مذکور سبب شکلگیری صندوقی گردید که توسط شورای بیمه فجایع طبیعی اداره می گردد که کار اصلی آن ارائه پوشش اجباری زلزله به کلیه خانههای مسکونی است. صندوق مذکور پوشش زلزله را تا سقف معین در ازای حق بیمه ای که با توجه به ریسک مورد نظر و لرزهخیزی ونیز شرایط محیطی و خاک و نوع کیفیت بنا دارد. مدیریت صندوق مذکور طی قراردادی به شرکت میلی ری ترکیه واگذار گردیده است و مکانیزم آن به این صورت است که شرکتهای بیمه به عنوان فروشنده بیمه نامههای این صندوق عمل مینمایند و مازاد بر پوشش بهصورت اختیاری میتواند از شرکتهای بیمه تهیه گردد. ویژگی دیگر وجود یک بستر نرم افزاری مشترک برای کلیه شرکتهاست تا تجمع ریسک را بتواند در هرزمان کنترل وکیفیت مناسب عملیات بیمه گری را تضمین کند. از مزایای این صندوق به عنوان یگانه منبع ارائهدهنده پوشش زلزله در ترکیه قابلیتهای مالی دولت ترکیه وشرکتهای بیمه را در مقابله با فجایع طبیعی را افزایش داده است. این صندوق با الهام از کمیسیون زلزله نیوزلند و سازمان زلزله کالیفرنیا الگوبرداری شده است.
به نظر میرسد همانگونه که دکتر همتی رئیس کل محترم بیمه مرکزی اشاره نموده و خوشبختانه تشكيل صندوق بيمه حوادث طبيعي در دستور کار قرارگرفته با الگوبرداری از چنین سازمانهایی در سراسر جهان میتواند زمینهساز نفوذ و مشارکت بیشتر صنعت بیمه در ایران را فراهم نمود. امیدواریم که در آینده شاهد حوادثی این چنین نباشیم یا اگر باشد پوششی جبرانی بتواند سریعتر از آلام مردم عزیزمان بکاهد/
راشد رستمیان/کارشناس مدیریت ریسک و بیمه
منبع: ریسک نیوز
تجارب چهار کشور در صندوق بیمه زلزله چگونه است؟
دیدگاهتان را بنویسید